ÍNSUA PALACIOS, Valentín - Toques da Catedral de Mondoñedo

Toques da Catedral de Mondoñedo

9 Xornadas Campás e Campaneiros - Organización: Asociación Cultural Os Chichisos

Tipos de sinais	Campás empregadas	Ubicación campaneiro	Momento en que se produce e descrición dos toques
Divinos oficios en dias solemnes, pola maña	Paula Esquilón novo Esquilón vello	Arriba	Toque que se facía nos anos 20 as 8 da maña, para iniciar o hebdomadario e os divinos oficios en días solemnes: Durante a primeira media hora con algúns intervalos, tocábase a Paula Durante a media hora seguinte, tocábase por un cuarto de hora o esquilón vello e durante o seguinte cuarto de hora o esquilón novo
Divinos oficios en días normais, pola maña	Prima Esquilón novo Esquilón vello	Arriba	Toque que se facía nos anos 20 as 8 da maña, para iniciar o hebdomadario e os divinos oficios en días normais: Durante a primeira media hora con algúns intervalos, tocábase a Prima Durante a media hora seguinte, tocábase por un cuarto de hora o esquilón vello e durante o seguinte cuarto de hora o esquilón novo
Divinos oficios en dias solemnes, pola tarde	Paula Esquilón novo	Arriba	Toque que se facía nos anos 20 as 8 da maña, para iniciar o hebdomadario e os divinos oficios en días solemnes: Durante o primeiro cuarto de hora con algúns intervalos, tocábase a Paula Durante o cuarto de hora seguinte, tocábase por un cuarto de hora o esquilón novo
Divinos oficios en dias normais, pola tarde	Prima Esquilón vello	Arriba	Toque que se facía nos anos 20 as 8 da maña, para iniciar o hebdomadario e os divinos oficios en días solemnes: Durante o primeiro cuarto de hora con algúns intervalos, tocábase a Prima Durante o cuarto de hora seguinte, tocábase por un cuarto de hora o esquilón vello
Toque a coro	Prima Esquilón novo	Arriba	Toque que se facía a partis dos anos 50, un as 10 menos cuarto da maña e outro as sete menos cuarto da tarde, para chamar os canonigos a coro (este toque conservase solamente o sábado para manter a tradición): Durante un cuarto de hora valancease un pouquiño a Prima e despois tocase o esquilon novo ata cumplir un cuarto de hora.
Toque a parto	Petra	Arriba	Ata aproximadamente 1911, tocábase a campana Petra para anunciar que iba a nacer un neno, e especialmente tocábase nos partos que se consideraban iban a ser difíciles: (Álvaro Cunqueiro, ten escrito na sua casa natal, que él fora un dos últimos mindonienses polo que a campá Petra tocara a parto) Tocábanse 9 badaladas na campá Petra, para que as persoas que a escoitaran, rezasen para que todo fose ben no parto Este toque suprimiuse en algunhas catedrais, debido a que as mulleres, que se supoñían iban a ter un parto fácil, poñías nerviosas o escoitar ese toque
A Ave María, o amencer, as doce e o anoitecer	Paula	Arriba e abaixo	Na actualidade mantense o toque as doce, os xoves e os Domingos: Tócanse 33 badaladas espaciadas na Paula En algúns sitios con murallas, este último toque do avemaría o anoitecer significaba que en pouco tempo, casi coincidindo co toque de ánimas se pechaban as portas das murallas (desconozco si aquí en Mondoñedo cando tiñamos murallas, podría ocurrir o que comentei anteriormente, pero seguramente así fora)
Toque a ánimas	Paula Prima Ronda	Arriba	Nos anos 20 tocábase todos os días a ánimas, as 8 en inverno e as 9 no verao: Tocábase espazadamente 1 badalada na Paula, 1 badalada na Prima, 1 badalada na Ronda (facíanse 3 voltas desta maneira), para rematar co ultimo toque na Paula
Toque o alzar	Paula	Arriba e a medio subir nas escaleiras da torre	Este toque facíase en algunhas misas cando se facía a consagración do pan e do viño, e era o mismo que tocar a campanilla na propia misa, soamente tocábase a Paula para que a xente que estaba traballando, soupose o que ocorría nese momento, e parase o traballo para rezar en un instante: 3 badaladas espaciadas na consagracion, estabamos no rosetón e cando ian alzar corriamos para tocar a campá.
Toque a incendio o calquer outra calamidade	Paula	Arriba	Tocábase a Paula dunha forma continua e rápida durante o máximo tempo posible para avisar a xente. No último incendio que se tocou en Mondoñedo, estuven na torre con meu pai e non soamente tocou él a Paula, sinon que tamén lle axudara eu tocando a Prima, para que o són forma máis intenso (e alarmase moito mais)
Toque a anxel	Petra Bárbara	Arriba	Toque para cando morría un neno: 1 toque na Petra e un na Bárbara dúas veces cada un e despois 3 toques seguidos na Petra. A continuación alternativamente 1 toque na Bárbara e un na Petra o terceiro toque na Bárbara 3 toques seguidos na Petra (3 voltas de esta maneira), o final si e un neno tres toques xuntos na Patra e na Bárbara, e si fora unha nenan 2 toques xuntos
Toque a agonía (canónigo)	Petra Bárbara	Arriba	Tocase cando te avisan que morreu alguien, e neste toque tamén se dan as sinais de si e unha muller, un home, un sacerdote, un canónigo etc. E faise da seguinte maneira: 33 campanadas na Bárbara, retendo o badal contra a campá para recortar o seu són Despois na campá Petra, tócanse as sinais: 2 para indicar si e unha muller, 3 para un home, 4 para un sacerdote, 5 para un canónigo etc.
Toque a morto	Petra Bárbara Prima Ronda Paula	Arriba	Unha vez tocado a agonía, unhas horas despois faise o primeiro toque a morto, e o día seguinte si o enterro e por exemplo pola tarde, tocase a morto media hora pola maña, e a hora do enterro empezase a tocar media hora antes de saír do tanatorio ou da casa e tocase ata que chega a igrexa, nese momento finalizase: 3 toques seguidos na Petra 3 toques seguidos na Bárbara 3 toques espaciados na Prima 3 toques espaciados na Ronda 3 toques espaciados na Paula E así sucesivamente, nas campás Petra e Bárbara o toque e como si dixera: ven, ven, ven, vai, vai, vai.
Toque a cabodano		Arriba	E o mismo toque que a morto
Repenique	Petra Bárbara	Arriba	Este toque faise antes do volteo das campás maiores, e consiste en un toque conxunto das dúas campás Petra e Bárbara. Meu tío Manuel Seivane tamén facía un repenique, que utilizaba algunha vez para anunciar algunha misa e que consistía en un toque conxunto das campas Petra e Bárbara que collías as cordas con unha mán, e coa outra collía a corda do esquilón novo, e o pé ataba a corda da campá Ronda, e con todas elas facía un repenique fantástico, según me ten comentado meu pai. (Nos farémolo con tres campás Petra, Bárbara e Ronda, pero dúas persoas)
Volteo de campás	Paula Prima Ronda	Arriba	Este toque iniciase co repenique anterior e fiase en solemnidades, procesións, por exemplo o Gloria o Xoves Santo, e o Sábado Santo as 12 da noite, nas sa Lucas, en Corpus, San Roque, o día da Asunción, San Rosendo, Baixada e Subida da Virxen dos Remedios, o dia de Noiteboa, etc. Repenique corto Volteo completo da Paula Volteo completo da Ronda Balanceo da Prima Rematase con outro repenique corto
Falta campaneiro	Calenda	Arriba	Este toque facíase dende abaixo na Calenda e era porque o campaneiro non había chegado a tocar a torre, e entón para que comezase o coro o non tocar o esquilón, tocábase esta campá.
Semana Santa	Carraca	Arriba	Na Semana Santa como non se poden tocar as campás dende o xoves pola tarde, entón o venres e sábado tocábase a carraca.
Volteo da Ronda	Ronda	Arriba	A campá Ronda volteouse antes da gravación dos toques para calibrar o nivel sonoro. A campá voltea sola.
Roda de campás		Museo	Roda de campás actualmente exposta no museo