Bartolomé (2) - Catedral de San Martiño - OURENSE (GALICIA)

(Referencia 4946)
  • Arquivo sonoro da campá

  • Localización Cuarto das campás
    Diámetro (en cm) 68
    Altura do bronce 65
    Bordo 7
    Peso aproximado (en quilogramos) 182
    FundidorDEL CAGIGAL, ANDRÉS (VALLE DE HOZ)
    Ano de fundición 1795
    Descricion A campá presenta moitos problemas de lectura, por unha documentación incompleta e sobre todo pola suciedad que cobre a parte interior que impide, por exemplo coñecer ao autor da mesma. No entanto, CALVETE apunta, copiando sen citar como é habitual nel un escrito da Catedral de Orense, que "Las de 1780 donadas por un tal Cagigal siendo fabriquero y Canónigo Don Pedro Carballo". O nome do fabriquero non coincide nesta campá, pero debe apuntarse que Andrés DEL CAGIGAL xunto con Domingo PALACIO funden en 1792 a campá Froilana, maior da catedral de Lugo. Non é improbable que este fundidor realizase, tres anos máis tarde, a presente campá.
    Na parte superior hai unha inscripción que une o grego co latín e o español, non sen defectos: "IHS ✱ SAN ✱ BARTOLOME ✱ ORAPRONOBIS ✱ ANO ✱ DE ✱ I795 ✱ ✱ " e que deberon escribir IHS SANCTE BARTHOLOME ORA PRO NOBIS ANNO DE 1795.
    Hai varios puntos de reflexión: O anagrama de Jesús, que deberon escribir "IHΣ", corresponde á abreviatura de IHΣYΣ, e escríbese usualmente como IHS. Outra variante JHS procedería do latín, aínda que a segunda letra é o Eta ou E longa grega. Foi introducido como devoción por San Bernardino de Siena. O seu significado é polivalente: para uns é o inicio do nome de Jesús en grego, para outros son as siglas latinas de IESVS HOMO SALVATOR (JESÚS SALVADOR DO HOME).
    A invocación a San Bartolomé procede da letanía dos santos.
    A expresión ANNO DE, que logo pasa ao español como AÑO DE ten moi seguramente a súa orixe no ANNO D, é dicir ANNO DOMINI, ou ANO DO SEÑOR, que logo se converteu en ANO DE, ben por descoñecemento do latín, ou ben por unha secularización da sociedade.
    No medio interior parece haber unha cruz con calvario, mal orientada (o habitual é que estea cara a fóra) e aos seus pés hai unha inscripción en parte mal documentada, en parte imposible de documentar, que aporta máis dúbidas que respostas: "SDO ✱ FABRIQRO ✱ DN ✱ FRANCO ✱ ANTO ✱ DE SOLIS ...GO ✱ CARDENAL ✱ DE LA STA ✱ YGLA ✱ DE ✱ ORENSE ✱ ... YZO" que deberon escribir SENDO FABRIQUERO DON FRANCISCO ANTONIO DE SOLIS... e aquí hai un par de palabras que, seguramente polas dificultades de acceso, non documentamos. Logo segue con ...GO CARDENAL DE LA SANTA IGLESIA (CATEDRAL) DE ORENSE. Ciertamente entre 1776 e 1818 rexeu a diócesis o primeiro bispo Pedro Benito Antonio Quevedo Quintano pero foi proclamado cardeal por Pio VII o 8 de marzo de 1816, o que aporta unha información difícil de confirmar: ou a campá é de data posterior ou ben nomearonlle cardeal uns anos antes.
    A zona seguinte está cuberta por unha espesa capa de excrementos, nos que mal se le "YZO", o que nos fai propoñer, como dixemos antes que CAGIGAL sexa o fundidor e non o donante da campá.
    En calquera caso estes datos deberán revisarse trala restauración e limpeza da campá.
    Terzo (T) (2 cordóns)
    "IHS ✱ SAN ✱ BARTOLOME ✱ ORAPRONOBIS ✱ ANO ✱ DE ✱ I795 ✱ ✱ "
    (2 cordóns)
    Medio (M) (06) (cruz de calvario)
    Medio pé (MP)
    "SDO ✱ FABRIQRO ✱ DN ✱ FRANCO ✱ ANTO ✱ DE SOLIS ...GO ✱ CARDENAL ✱ DE LA STA ✱ YGLA ✱ DE ✱ ORENSE ✱ ... YZO"
    (2 cordóns)
    Prima Lab 4 +02
    Hum Reb 4 -42
    Terceira Re 5 -02
    Quinta Fa 5 +24
    Oitava Sib 5 +35
    Toques tradicionais de campás Diversos repeniques, sempre coa campá fixa.
    Toques actuais de campás Diversos toques entre eles o volteo simulado.
    Cepo Madeira
    Estado actual O cepo pintado con almagre, de cor vermella.
    O eixe, non torneado, repousa sobre unha tira de hierra disposta sobre os sillares da torre.
    Mal orientada: a cruz cara a dentro.
    A campá atópase por fóra da rexa de protección contra as aves, de modo que está exposta aos seus excrementos. A campá ten unha espesa capa de excrementos pola parte interior que impide a súa documentación.
    Un dos tirantes que fixan a campá ao cepo está solto.
    O mazo motorizado pega no seu punto.
    Mecanismos de toque (09) (mazo motorizado)
    Actuacións urxentes O tirante debe ser fixado no seu sitio para evitar que a campá poida descolgarse, a longo prazo.
    Propostas A campá debe ser limpada, por dentro e por fóra, para recuperar a sonoridad orixinal.
    Debe orientarse correctamente, é dicir coa cruz maior cara á parte exterior da torre.
    O cepo de madeira debe ser restaurado, conservando na medida do posible todas as partes orixinais incluídos os herrajes, substituíndo aqueles elementos que esixa a seguridade. Non obstante as partes substituídas serán iguais ás orixinais.
    O cepo debe conservar a súa cor vermella orixinal.
    O badalo será das mesmas características que o actual, incluído tamaño da bóla e peso.
    A campá debe ser dotada dun electromazo, situado á beira esquerdo, para reproducir os toques orixinais e non impedir os posibles toques manuais.
    Vistos os problemas de conservación debidos ás aves, é imprescindible que a rejilla de aceiro inoxidable que impide a súa entrada na sala sitúese a nivel do muro exterior, de modo que a campá quede protexida, accesible tanto para os toques como para a súa conservación e visible desde a rúa. A vigueta sobre a que repousa o electromazo, así como este anticuado mecanismo deben ser desmontados e baixados da torre.
    Ningunha das campás litúrgicas debe tocar as horas ou os cuartos do reloxo, xa que para iso están as súas campás correspondentes, situadas tanto por acústica como por simbolismo noutra torre diferente. Tampouco deberán imitar o volteo, que non é propio desta torre nin das súas campás.
    Protección Protección genérica ao atoparse nun BIC declarado. No entanto debería incoarse expediente para incluír a campá e a instalación orixinal no Inventario Xeral de Bens Mobles, debido ao interese do conxunto.
    Valoración En caso de rotura soamente pode ser soldada. Pode ser remplazada por unha campá de distinta afinación.
    Instalación A instalación é tradicional e debe ser conservada para protexer a sonoridad e outros valores culturais. Calquera mecanización deberá conservar estas calidades, reproducir os toques tradicionais e permitir os toques manuais.

    Autors da documentación

    • CALVETE HERNÁNDEZ, Pascual ["Las de 1780 donadas por un tal Cagigal siendo fabriquero y Canónigo Don Pedro Carballo"
      Catedral de Orense] (1991)
    • ÁLVARO MUÑOZ, Mari Carmen; LLOP i BAYO, Francesc (21-07-2006)
    Editor da ficha LLOP i BAYO, Francesc
    Actualización 27-10-2016
    37 Fotos
  • Ficha reducida (PDF)
  • Volver á páxina anterior
  • Menú inicial CAMPANERS DE LA CATEDRAL DE VALÈNCIA
    Campaners de la Catedral de València
    © Campaners de la Catedral de València (2024)
    campaners@hotmail.com
    Actualización: 29-03-2024
    Convertir a PDF

    Connectats: 89 Visitants: 89 Usuaris: 0